Wegraking: een acuut kennelijk bewustzijnsverlies met een duur van minder dan 5 minuten, met verlies van normale houdingscontrole en spontaan herstel van bewustzijn.
Syncope: wegraking op basis van cerebrale hypoperfusie, door systemische hypotensie.
Herkenning/risicostratificatie van oorzaken van wegrakingen, en in het bijzonder die een verhoogd risico geven, op acute hartdood of anderszins zoals bij een eerste epileptisch insult.
Drie vragen zijn van belang:
1) Is patiënt bij presentatie ABC stabiel? Zo niet, zie opvang instabiele patiënt.
2) Is er sprake van een wegraking?
- Was er bewustzijnsverlies?
- Dit kan blijken uit: Amnesie voor de tijd van het bewustzijnsverlies
- Geen reactie in die tijd op aanspreken of aanraken
- Abnormale motoriek (vallen, trekkingen, stilliggen, incontinentie)
- Snel ontstaan van bewustzijnsverlies en korte duur?
- Indien geen herstel van bewustzijn, zie coma.
3) Is er een oorzaak aantoonbaar en/of is er verhoogd risico op acute hartdood?
Bij een wegraking is de anamnese het belangrijkste diagnostisch instrument. Begin de anamnese met open vragen.
- Wat is er precies gebeurd?
- Wat voelde u?
- Hoe ging het daarna?
In ieder geval moeten de volgende elementen aan bod komen (Vet: risico op acute hartdood, Cursief: eerste epileptisch insult):
Omstandigheden vlak voor de wegraking:
- Lichaamshouding: liggend, zittend, staand
- Activiteit: tijdens inspanning, na inspanning, in aansluiting op het gaan staan.
- Specifieke omstandigheden: mictie, defecatie, hoesten, slikken, zien van bloed, (vena) punctie, angst
- Predisponerende factoren: warme omgeving, vasten.
- Specifieke en zeldzame triggers: afgaan van een wekker, koud water in het gelaat, duiken, lichtflitsprikkeling.
Begin van de wegraking:
- Bleek, zweten, misselijk, abdominale klachten, braken
- Hartkloppingen (niet zeldzame uitzondering is posturale sinustachycardie bij jongere personen bij orthostatische vasovagale syncope)
- Afwezigheid van bleekheid, misselijkheid, zweten over meerdere wegrakingen
- Epileptisch aura, focale aanval
Tijdens de wegraking (ooggetuige):
- Duur van wegraking
- Ogen open tijdens bewusteloosheid (syncope, epilepsie) of gesloten (psychogeen)
- Snurken (syncope: tijdens bewusteloosheid; epilepsie: in de herstelfase)
- Cyanose
- Trekkingen (bij syncope <10, epilepsie >20)
- Laterale tongbeet
Einde van de wegraking:
- Bleek, zweten, misselijk, zweten, abdominale klachten, braken
- Incontinentie van urine of defecatie
- Langdurige verwardheid
- Spierpijn
Medische achtergrond en voorgeschiedenis:
- Voorgeschiedenis met cardiale ziekten
- Familiaire onbegrepen acute dood < 40 jaar
- Hoog aantal wegrakingen/lange duur van wegraking (psychogeen)
- Medicatie (antidiabetica ,antihypertensiva, psychofarmaca), intoxicaties
Nuttige informatie uit tractus-anamnese:
- Palpitaties, koorts, bloedverlies, dyspnoe d’effort.
Alleen op indicatie: Hb, elektrolyten (natrium, kalium, calcium, magnesium), glucose, troponine, creatine-kinase pro- BNP, d-dimeer, arteriële bloedgasanalyse.
Indien uit het bovenstaande geen oorzaak aantoonbaar is moet men zich afvragen of er een hoog risico is op een cardiovasculaire gebeurtenis of dood.
Bij een wegraking met onderstaande kenmerken bestaat een verhoogd risico voor een cardiovasculaire gebeurtenis of dood, die moeten leiden tot een opname/intensieve evaluatie:
- Structurele hartafwijkingen en coronairlijden
- Klinische kenmerken die wijzen op een cardiale syncope
- Syncope tijdens inspanning of liggend
- Specifieke triggers, zoals aflopende wekker, duiken
- Afwezigheid van prodromen (over meerdere wegrakingen)
- Hartkloppingen voorafgaande aan de syncope
- Familiaire voorgeschiedenis met acute hartdood of cardiale ziekte
- Eerder genoemde ECG-kenmerken
Wordt bepaald door de oorzakelijke aandoening met een risico op acute dood of grote van gezondheidsrisico
- Categorie ROOD (cardiale oorzaken en eerste insult): Acute opname en (ritme) observatie (cardiaal) of beeldvorming hersenen (insult)
- Categorie ORANJE: (orthostatische hypotensie, zeer frequente reflex syncope, psychogene pseudosyncope). Poliklinisch evaluatie bij voorkeur in setting syncope unit.
- Categorie GROEN: (geïsoleerde reflex syncope, bekende epilepsie). Uitleg en eventueel follow-up door huisarts.
Geef feedback
Indien u vragen of opmerkingen heeft over de inhoud van deze pagina kunt u hier feedback geven aan de redactie van Het Acute Boekje.