Diagnose acute pancreatitis bij twee of meer van onderstaande verschijnselen:
- Serum amylase of lipase > 3 x bovengrens van normaal
- Acute pijn in de bovenbuik
- Beeld van pancreatitis op beeldvorming
Galstenen (i.e. biliaire pancreatitis; ca 40%), alcohol (ca 30%), medicatie, post-ERCP (zie ook hoofdstuk 12.6.3), hypertriglyceridemie, hypercalciëmie, trauma, auto-immuun (IgG4), pancreas divisum, ischemie, erfelijkheid.
Ulcuslijden, symptomatisch galsteenlijden, perforatie, myocardinfarct, darmobstructie, mesenteriaal trombose.
Acute pijn in de bovenbuik uitstraling naar de rug/zij links, vaak gepaard met misselijkheid en braken.
Duur en lokalisatie van pijnklachten. Voorgeschiedenis met bekend galsteenlijden of aanvalsgewijze bovenbuiksklachten, alcoholgebruik, medicatiegebruik (ook OTC medicatie), recente ERCP, familieanamnese, auto-immuunaandoeningen?
Drukpijn bovenbuik.
Afhankelijk van de ernst: abdominale prikkeling, koorts, tachycardie, tachypnoe, hypotensie Zeldzaam: ecchymose flank (Grey-Turner sign) of perimubilicaal (Cullen sign).
Bloedbeeld +Ht, serum amylase, lipase, CRP, kreatinine, ureum , glucose, alkalisch fosfatase, gamma-GT, ASAT, ALAT, bilirubine, calcium, albumine, triglyceriden, arteriëel bloedgas.
Echo abdomen bij presentatie: beeld van pancreatitis, cholecystolithiasis, choledocholithiasis, gedilateerde galwegen?
CT-abdomen na 72-96 uur bij verdenking op ernstige pancreatitis of bij uitblijven van klinische verbetering: vrij vocht, (geïnfecteerde) necrose, vochtcollecties?
- Inschatten ernst pancreatitis. Ernstige pancreatitis bij één van onderstaande factoren:
- CRP > 150 mg/L
- Aanwezigheid SIRS (tabel 1)
- Glasgow-Imrie score >2 (tabel 2)
- Ruime vochtsuppletie:
- Ringers lactaat 5-10 ml/kg/uur (bij pancreatitis door hypercalciëmie: NaCl 0,9%)
- Doel vochtsuppletie: pols < 120/min, urine productie > 0.5-1 ml/kg/uur, hematocriet 35-45%
- Voeding:
- Bij milde pancreatitis orale dieet herstarten zodra buikpijn afneemt.
- Bij ernstige pancreatitis sondevoeding starten (<48 uur) via maagsonde (duodenumsonde in geval van maagretentie).
- Pijnbestrijding:
- Paracetamol en morfinepreparaten
- Necrotiserende pancreatitis : bij verdenking op geïnfecteerde necrose antibiotica starten (meropenem of gericht op kweken).
- Interventie (radiologisch, endoscopisch of chirurgisch) geïndiceerd bij klinische achteruitgang. Bij voorkeur > 4 weken wachten (tot er “walled-off” necrose is).
- Overleg met pancreasexpertise centrum of met pancreatitis werkgroep (www.pancreatitis.nl)
- ERCP < 24 uur:
- Bij biliaire pancreatitis met cholangitis (eventueel voorafgaand EUS of MRCP voor aantonen van choledocholithiasis)
- Bij ernstige biliaire pancreatitis zonder cholangitis is de beste timing van ERCP onbekend. Hiervoor loopt nu de APEC trial (www.pancreatitis.nl)
- Timing cholecystectomie:
- Bij milde biliaire pancreatitis tijdens zelfde opname
- Bij ernstige biliaire pancreatitis of peripancreatische vochtcollecties > 6 weken
Pseudocysten, Necrotiserende pancreatitis, abdominaal compartimentsyndroom, chronische pancreatitis.
Indien u vragen of opmerkingen heeft over de inhoud van deze pagina kunt u hier feedback geven aan de redactie van Het Acute Boekje.