Zie tools, algoritme.
Anafylaxie is een acute en ernstige gegeneraliseerde reactie die gepaard kan gaan met bedreigde circulatie en/of luchtweg dan wel respiratie. Huidverschijnselen kunnen soms ontbreken.
Adrenaline i.m. is de hoeksteen van de behandeling van anafylaxie en dient bij een vermoeden op anafylaxie onverwijld toegediend te worden. De plaats van histamineblokkade en steroïden bij anafylaxie is niet goed onderzocht.
Vraag, indien nodig, tijdig hulp bij een bedreigde ademweg.
Anafylaxie wordt meestal veroorzaakt door een acute (IgE gemedieerde) allergische reactie op voedsel, geneesmiddelen of insectengif. Niet-allergische oorzaken zoals angio-oedeem, intolerantie voor een NSAID, of koude urticaria zijn mogelijk. Een enkele keer is er geen oorzaak te vinden. In geval van een belemmerde luchtweg door acuut angio-oedeem van tong of larynx is er ook sprake van anafylaxie. Echter, als angio-oedeem van tong of larynx het enige symptoom is, dan is een allergische reactie meestal niet de oorzaak en helpt adrenaline niet goed. Deze reactie wordt door bradykinine gemedieerd. Oorzaken zijn o.a.: ACE-remmer, AT-II-antagonist en DPP IV-remmer, een aangeboren of verworven C1-esteraseremmerdeficiëntie.
Patiënten met systemische mastocytose kunnen ook anafylactisch reageren zonder dat er altijd een aanwijsbare trigger of allergeen als veroorzaker is.
Acute urticaria, astma bronchiale exacerbatie, vasovagale syncope, scombroïde intoxicatie (bv. na eten tonijn of makreel)
Bekende allergie, meest recente blootstelling aan voedsel, medicijnen (o.a. NSAID, antibioticum, ACE-remmer, ATII-antagonist, DPP IV-remmer), of een insectensteek.
Beoordeel patiënt volgens ABCDE methode. Let op aan-of afwezigheid van:
Op indicatie. Indien onduidelijke manifestatie of onduidelijke oorzaak anafylaxie: tryptase afnemen > 15 min en < 3 uur na het begin van de reactie. Bepaal bij acuut angio-oedeem complement factor 4 (C4). Een sterk verlaagd C4 waarde past bij een C1-esterase remmer deficiëntie.
Zie Algoritme.
De kans op een 2e ernstige reactie is zeer gering en wordt meestal na een reactie met hypotensie na gemiddeld 10 uur gezien.
Voorkeur gaat uit naar een niet-sederend antihistaminicum (bijvoorbeeld cetirizine 10 mg p.o.) en evt. dexamethason 4 mg (of equivalente dosis glucocorticoïd) p.o., afhankelijk van de ernst van de klachten.
Behandel ernstig angio-oedeem (bedreigde luchtweg door larynxoedeem) met C1-esterase remmer (Cinryze 1000IE i.v. of bradykinine receptor-2 antagonist icatibant (Fyrazir 30 mg s.c., indien niet beschikbaar kan FFP (2 EH) gegeven worden.
Verwijs patiënt naar een allergoloog voor eventueel verder onderzoek naar de oorzaak. Indien een patiënt na anafylaxie naar huis kan worden ontslagen wordt geadviseerd een adrenaline auto-injector (bv. Epipen, Jext of Emerade met juiste naaldlengte) mee te geven (met duidelijke instructies), tenzij het een reactie op een medicijn betrof dat makkelijk vermeden kan worden. Vermeld een allergie in het (elektronisch) patiëntendossier.
Indien u vragen of opmerkingen heeft over de inhoud van deze pagina kunt u hier feedback geven aan de redactie van Het Acute Boekje.