De waarschijnlijkheid op jicht (8 punten of meer) versus iedere andere oorzaak voor acute artritis kan met onderstaande tabel worden uitgemaakt, mits er gegevens zijn van serumuraat (hoogste waarde ooit; zonder behandeling) gewrichtsecho en gewrichtsfoto (ref. 1).
Bij koorts en koude rillingen dient men ook een bacteriële artritis (ref. 2) te overwegen.

Acute artritis is een artritis waarvan de symptomen binnen 24 uur een maximum bereiken. Vaak is de oorzaak kristaldepositie (jicht of calciumpyrofosfaatartritis "pseudojicht") en soms een bacteriële infectie. Het kan ook een uiting zijn van een andere ziekte. Voor de diagnostiek en het therapeutisch beleid is de deskundigheid van een reumatoloog vaak onmisbaar. Bij een acute artritis is het altijd wenselijk een gewrichtspunctie te verrichten ter uitsluiting van een infectieuze oorzaak of eventueel een kristalartritis.
Alarmerende symptomen zijn heftigheid van het beeld met onbelastbaarheid van het gewricht en koorts. Bij temperatuursverhoging dient gedacht te worden aan een bacteriële artritis dan wel jicht/calciumpyrofosfaatartritis. Bij artritis die nadere verklaring behoeft vanwege ernst/bijkomende symptomen valt een verwijzing naar reumatoloog te overwegen.
Bij lichamelijk onderzoek letten op:
- Lokalisatie van gewrichtsbetrokkenheid
- Huidafwijkingen, met name lokale roodheid over aangedane gewricht (passend bij bacteriële artritis, kristalartritis, Löfgren) alsook psoriatiforme schilfering, met name op de behaarde hoofdhuid en bilnaad (passend bij artritis psoriatica), erythema nodosum (passend bij Löfgren) en splinterbloedinkjes (passend bij endocarditis).
- Verder letten op huiddefecten, exantheem, tophi en hartgeruisen.
- Bij een monoartritis dient altijd een bacteriële artritis overwogen te Hoe meer gewrichten betrokken zijn, des te geringer de kans dat het een bacteriële artritis betreft.
Lokalisatie van mono-/oligo-/polyartritis en (a)symmetrie:
- Podagra betreft een ontsteking van het eerste metatarsofalangeaal gewricht (75% jicht). Voetwortelontsteking is ook veelal jicht.
- Bovenste spronggewricht met zwelling (periartritis of artritis) is veelal passend bij syndroom van Löfgren (acute sarcoïdose).
- Acute gonartritis (knie) of carpitis (pols) betreft veelal kristalartrititis.
- Coxitis (pijn in lies ten gevolge heupgewrichtsontsteking) past bij spondylartropathie of Morbus Bechterew/spondylitis ankylopoëtica.
- Ontsteking van een kunstgewricht betreft nogal eens een bacteriële artritis, of bij persisteren ervan synovitis een reumatoïde of psoriatische artritis.
CRP en eventueel BSE. Leukocyten (ter uitsluiting leukopenie), kreatinine en eventueel urinezuur. Bij verdenking bacteriële artritis bloedkweken.
Gewrichtspunctie
- Kweken afnemen in bloedkweek flesjes
- Materiaal voor Gram- en Ziehl-Neelsen-kleuring
- Microscopische beoordeling leukocyten (bij > 50 leukocyten per gezichtsveld verdenking op infectieuze artritis)
- Punctaat beoordelen onder polarisatiemicroscopie op aanwezigheid kristallen en leukocytenaantallen
- Overweeg glucose in punctaat (indien lager dan serumwaarde: aanwijzing voor een infectieuze artritis)
Onderzoek op indicatie
CRP, bloedbeeld, glucose, nierfunctie, urinezuur, volledig urineonderzoek. Kweken: keel, huiddefect, urine, faeces, bloed. Serologie: IgM reumafactor, anti-CCP, Borrelia, Yersinia. PCR op gonokok en PCR op Chlamydia in urine.
Röntgenfoto (van gewrichten)
Deze zijn in de eerste 14 dagen niet zinvol, maar kunnen wel bijdragen om uitgangssituatie vast te leggen of calciumpyrofosfaat op te sporen (met name pols/knie). X-thorax bij verdenking op acute sarcoïdose (hilusklieren en evt. interstitiële afwijkingen).
Echografie van aangedane gewricht (veelal door reumatoloog)
Geeft informatie over vascularisatie (power Doppler signaal: bijvoorbeeld graad 2-3 bij kristalartritis en infectieuze artritis) alsook Dubbel Contour Signaal (DCS) wat zeer kenmerkend is voor jicht/uraatstapeling. Verder zijn Intra Cartilagineuze Calcificaties (ICC) kenmerkend voor calciumpyrofosfaatdeposities.
Indien u vragen of opmerkingen heeft over de inhoud van deze pagina kunt u hier feedback geven aan de redactie van Het Acute Boekje.